ต่างยุค ต่างวัย การพัฒนาชุมชนและสังคม 10ปีกับการเปลี่ยนแปลงของงานพัฒนาสังคมไทย (มรว.ปรีดิยาธร เทวกุล)

“ไม่ว่าคนรุ่น 50 ปีที่แล้วกับคนรุ่นปัจจุบัน ทัศนคติที่อยากจะช่วยเหลือชุมชนนั้นไม่ได้ต่างกัน”

มรว.ปรีดิยาธร เทวกุล อดีตรองนายกรัฐมนตรี และอดีตผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย ได้กล่าวในงานปาฐกถาไพบูลย์วัฒนศิริธรรม ครั้งที่ 8 ในหัวข้อ "ต่างยุค ต่างวัย การพัฒนาชุมชนและสังคม... 10 ปี กับการเปลี่ยนแปลงของงานพัฒนาสังคมไทย" เมื่อวันที่ 9 เมษายน 2565 ณ หอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ (สวนโมกข์กรุงเทพฯ) สรุปได้ดังนี้

ไม่ว่าคนรุ่น 50 ปีที่แล้วกับคนรุ่นปัจจุบัน ทัศนคติที่อยากจะช่วยเหลือชุมชนนั้นไม่ได้ต่างกัน คือ อยากเห็นสังคมเป็นธรรม อยากช่วยเหลือคนที่ยากไร้หรือคนที่ฐานะด้อยกว่า สิ่งที่ต่างกันคือ สิ่งแวดล้อมที่ไม่เหมือนกัน วิธีการช่วยเหลือชุมชนจึงต่างกัน

ในอดีต

• ประเทศไทยเป็นประเทศยากจนอยู่ในช่วงกำลังพัฒนาอุตสาหกรรม
• ประเทศพึ่งพารายได้จากภาคเกษตร
• รายได้ประชาชาติมีไม่มาก งบประมาณจึงไม่พอไปจุนเจือภาคเกษตร
• เกษตรกรพึ่งพาตนเองในการขายผลผลิตให้ได้ราคาตลาด
• ไม่มีโครงการสนับสนุนทั้งจากภาครัฐและภาคเอกชน
• ชุมชนเกษตรหรือชุมชนที่ห่างไกลจึงมีความยากลำบากมาก

การช่วยเหลือชุมชนสมัยนั้น คือการเข้าไปช่วยเหลือโดยตรง ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ได้ริเริ่มโดยการก่อตั้งมูลนิธิบูรณะชนบทแห่งประเทศไทยขึ้นที่จังหวัดชัยนาท โดยมีวิธีการส่งเจ้าหน้าที่เข้าไปฝังตัวอยู่ในชุมชนต่าง ๆ เพื่อศึกษาใน 4 เรื่อง คือ 1.อาชีพที่ใช้หาเลี้ยงชีพ 2.สุขอนามัย 3.การศึกษาซึ่งด้อยกว่าในเมืองมาก และ4.หนทางที่จะทำให้ชุมชนเข้มแข็ง หลังจากนั้นจึงกลับมาวางแผนพัฒนาชุมชนเพื่อตอบสนองให้ตรงกับความต้องการของแต่ละชุมชนในแต่ละเรื่อง ซึ่งได้ผลดี และชุนชนชอบใจมาก แผนการพัฒนาชุมชนแบบนี้จึงได้แพร่หลายออกไป

ปัจจุบัน

ภาคเกษตรดีขึ้น ด้วยปัจจัยเหล่านี้

• มีแผนพัฒนาชุมชน
• มีแนวคิดเกษตรผสมผสานหรือเกษตรทฤษฎีใหม่ ที่ลดความเสี่ยงเรื่องราคาผลผลิตตกต่ำของพืชแต่ละชนิดในแต่ละปีจากการปลูกพืชเชิงเดี่ยวของเกษตรกรได้ เกษตรกรไม่อดตายและไม่เป็นหนี้ เหลือกินค่อยนำไปขายเป็นกำไร
• มีโครงการประกันรายได้เกษตรกรที่ทำให้ผลผลิตขายได้ในราคาที่ไม่ขาดทุน
• มีโครงการ CSR จากภาคเอกชน

ปัญหาชนบทในปัจจุบันที่ควรได้รับการพัฒนา

1. ปัญหาการศึกษาในชนบทด้อยกว่าในเมืองมาก ทั้งคุณภาพของโรงเรียนและครู ปัจจุบันครูเก่ง ๆ ไม่ยอมอยู่ชนบทจะอยู่แต่ในเมือง
2. ปัญหาสุขอนามัย ปัจจุบันแม้จะมี รพสต. และมี อสม. ซึ่งทำงานดีทั้งประเทศ แต่การเข้าถึงการรักษาของคนชนบทก็ยังไม่ดีเท่าในเมือง
3. การสร้างชุมชนให้เข้มแข็ง เป็นการพัฒนาที่ไม่มีสิ้นสุด หากเข้มแข็งแล้ว ก็ต้องทำให้เข้มแข็งขึ้นไปอีก

สามารถเข้าไปชมคลิปได้ที่ https://paiboon.net/?p=media&act=type&id_media_type=60&play=1

และยังมีเรื่องราวและองค์ความรู้ดี ๆ อีกมาก รอให้ทุกคนเข้าไปค้นหากันที่ จดหมายเหตุไพบูลย์วัฒนศิริธรรม (ออนไลน์) บนเว็บไซต์ www.paiboon.net